Phonics là gì?

Phonics là gì? Đây vẫn là khái niệm mới mẻ với nhiều giáo viên và phụ huynh khi mới bắt đầu để trẻ tiếp cận với Tiếng Anh. Phonics có thể hiểu là ngữ âm Tiếng Anh, người dạy và học rèn luyện phonics dựa trên phương pháp ghép vần theo mặt chữ. Việc tiếp cận với Phonics có thể giúp người học thoát ra khỏi cách dạy thông thường, giúp cho Phonics trở thành nền tảng căn bản của việc dạy đọc và viết tiếng Anh. Khi học phonics, trẻ có thể:

Nhận biết mặt chữ cái tiếng Anh bao gồm nguyên âm, phụ âm, và các âm riêng lẻ của từng chữ cái

Nhận biết âm của các tổ hợp chữ cái khi được ghép cạnh nhau

Nối âm từng chữ cái để đọc thành từ hoàn chỉnh

Phonics - học Tiếng Anh từ căn bản

1. Phonemes và Graphemes

Để hiểu rõ về phonics là gì, người học cần phải nắm vững Phonemes và Graphemes. Vậy phonemes là gì? Phonemes là đơn âm hoặc tổ hợp âm, còn Graphemes là một chữ cái hoặc tổ hợp các chữ cái đại diện cho một âm. Ví dụ, từ “boat” (con thuyền) có tổng cộng 4 chữ cái, nhưng trong cách phát âm lại bao gồm 3 phonemes /b/, /əʊ/, và /t/, cùng 3 graphenems “b”, “oa” và “t”.

Để dễ hình dung hơn, Phonemes là cách đọc âm, còn graphenems là biểu thị âm trong một từ vựng. Thông thường ở từng cấp độ học Phonics, trẻ sẽ được tiếp cận với cả hai bảng phonemes và graphemes chia ra từ dễ đến khó, giúp trẻ từng bước hình thành khả năng nhận biết âm được "phát ra" khi nói và âm được "ghi lại" trên mặt giấy. Điều này đòi hỏi một giáo trình tương đối chi tiết, phù hợp với lộ trình học Phonics ở trẻ.

2. Analytic Phonics và Synthetic Phonics

Hai phương pháp phổ biến khi dạy phonics đó là Analytic Phonics (tạm dịch: Ngữ âm Phân tích) và Synthetic Phonics (tạm dịch: Ngữ âm Tổng hợp). Analytic Phonics là cách phân tích một từ, thông qua âm đầu và ngữ cảnh. Với phương pháp này, giáo viên sẽ dạy cả từ sau đó đặt vào mối liên hệ với các từ khác cùng tính chất. Ví dụ, trẻ có thể học theo tổ hợp từ đồng âm như “mat”, “cat”, “fat”. Ngược lại, theo phương pháp Synthetic Phonics, trẻ sẽ học cách phát âm từng chữ cái, và học cách ghép từng chữ để tạo thành một từ. Ví dụ, bắt đầu bằng việc học từng âm “c”/k/, “a” /a/, “t” /t/, sau đó ghép lại thành từ “cat” /kat/.

Hầu hết việc dạy tiếng Anh cho trẻ như ngôn ngữ thứ hai sẽ tiếp cận phonics theo phương pháp Ngữ âm Tổng hợp. Mỗi phương pháp dạy học phonics đều có một điểm mạnh riêng, trong khi Analytic Phonics có thể cho trẻ một cái nhìn tổng quan về sự đồng dạng của các từ vựng, Synthetic dạy trẻ cách phân tích từng từ vựng, từ đó trẻ có thể dễ dàng phân tích bất cứ từ vựng nào mà trẻ gặp trong quá trình học tập.

Với hai đặc điểm này, Analytic Phonics được giảng dạy ở các cấp độ thấp, khi trẻ chưa biết Phonics là gì. Trong lúc làm quen với các từ vựng có cùng tính chất, giáo viên có thể hướng dẫn trẻ phương pháp Synthetic Phonics để nâng cao khả năng quan sát.

Phương pháp học Phonics hiệu quả cho trẻ em

Với phương pháp Synthetic Phonics, có bốn bước căn bản mà cha mẹ và giáo viên có thể tham khảo:

Bước 1: Học âm đơn và âm ghép của hai chữ cái

Hãy sử dụng bảng chữ cái, dạy trẻ phát âm đồng thời với việc học về nguyên âm và phụ âm. Chú trọng vào các âm dễ nhầm lẫn, và các âm khó ví dụ như âm “d” và “b”. Việc học những âm đơn và âm ghép là một bước nền tảng quan trọng, chính vì vậy ở giai đoạn này, các trò chơi làm quen và những bài tập trực quan sẽ là một phương pháp học hiệu quả.

Bước 2: Nối âm

Từ việc học từng âm đơn, trẻ cần biết cách nối các âm lại để đọc cả từ. Ví dụ, sau khi đã phát âm đúng ba âm “d”, “o”, “g”, trẻ sẽ học cách đọc từ “dog” /dɒɡ/. Những người mới học tiếng Anh thường sẽ bỏ qua âm cuối khi đọc một từ, vì vậy, việc rèn luyện ghi nhớ âm cuối cho trẻ là vô cùng quan trọng.

Ở giai đoạn này, việc kết hợp phân tích và đọc âm thật chậm sẽ giúp trẻ nhớ cách vận dụng phương pháp học Phonics tổng hợp. Ở giai đoạn này, ta có thể sử dụng nhiều trò chơi dạng thẻ flashcards, hoặc các dạng bài tập tương tác để khơi gợi sự hứng thú của trẻ khi tìm hiểu Phonics là gì.

Bước 3: Tách âm

Ngược lại với nối âm, khi trẻ gặp phải một từ mới, hãy dạy trẻ tách từng âm trong từ đó như cách phân tích phonemes và graphemes ở trên. Cũng như phương pháp tổng hợp ghép từ bên trên, tách âm trong phương pháp học Phonics là một cách làm quen đơn giản hiệu quả, bằng cách "xé nhỏ" các thành tố của từ vựng, trẻ sẽ dễ dàng tìm thấy các dấu hiệu quen thuộc xuất hiện trong câu. Cách học tách âm này là một bài tập xử lý tình huống rất thú vị, giúp trẻ khám phá được những cách giải quyết vấn đề mới hiệu quả.

Bước 4: Ghi nhớ Sight words

Sight words là gì? Sight words là các từ thường xuyên được sử dụng trong tiếng Anh mà bạn có thể ghi nhớ dễ dàng bằng mắt, ví dụ như “think”, “on”, “it”. Học thuộc các Sight words sẽ giúp trẻ học đọc hiểu với tiến độ nhanh hơn.

Khác với những từ vựng tiếng Anh khác, sight words là tổ hợp các từ vựng được cấu tạo đơn giản mà trẻ có thể thuộc ngay từ lần đầu nhìn. Lý do là vì sight words có độ phổ biến cao, thường là các từ vựng không thể thiếu trong thành tố câu, chính vì vậy trẻ dễ ghi nhớ hơn cũng là một điều dĩ nhiên. Nhờ việc học các Sight words, trẻ sẽ dễ dàng liên kết với các từ vựng đơn lẻ khác và học câu nhanh hơn.

1. Trang trí không gian học tập phonics

Cho dù là lớp học hay tại nhà, hãy tận dụng bảng chữ cái, hình ảnh, posters về âm và từ nhiều màu sắc để trang trí không gian học cho trẻ. Bằng cách này, bạn có thể giúp trẻ tiếp xúc với mặt chữ và nhận biết các âm một cách thường xuyên nhất, từ đó trẻ sẽ ghi nhớ dễ dàng hơn.

2. Dạy phonics qua giai điệu

Điều quan trọng khi học phonics đó là sự lặp đi lặp lại nhiều lần. Vần điệu sẽ giúp trẻ học các chữ cái và phát âm nhanh hơn. Sưu tầm các bài hát phonics và bảng chữ cái là ý tưởng mà bạn không nên bỏ lỡ.

3. Dạy phonics qua trò chơi Tiếng Anh

Việc học phonics đôi khi sẽ trở nên khô khan nếu chỉ với sách vở. Hãy kết hợp việc học của trẻ và các trò chơi tăng tương tác. Một số ý tưởng trò chơi có thể kể đến như:

Tìm chữ cái: Dán một flashcard với một âm, sau đó hỏi trẻ “hãy tìm chữ cái có âm như trên”. Khi trẻ ghép đúng chữ cái vào âm tương ứng thì sẽ nhận được phần thưởng.

Rổ chữ cái: Với trò chơi này, bạn hãy chuẩn bị một vài chiếc rổ với những chữ cái được dán bên ngoài. Sau đó, đưa cho trẻ các flashcards với hình ảnh đồ